Δημήτρης Μητρόπουλος

Μίλτος Λογιάδης:
Τι έχει να πει ο Μητρόπουλος σήμερα στον μουσικό και στον ακροατή.

[Συνέντευξη με τον Γιώργο Μυλωνά]

- Κύριε Λογιάδη, θα συμφωνήσετε ασφαλώς ότι ο Δημήτρης Μητρόπουλος είναι για μεγάλο μέρος του κοινού μας ένας κορυφαίος Έλληνας, και κατά κάποιο τρόπο ένα πρόσωπο που θα πρέπει να τιμούμε για τον λόγο ότι ήταν Έλληνας. Όμως θέλουμε να μας βοηθήσετε να καταλάβουμε τι αληθινά και πέρα από την εθνική μυθολογία σημαίνει ο Μητρόπουλος. Ποια είναι η δική σας γνώμη, η γνώμη ενός σημερινού μαέστρου, για τον Δημήτρη Μητρόπουλο; Τι νομίζετε πως έχει να πει σήμερα ο Μητρόπουλος σε έναν νέο καλλιτέχνη ή και σε έναν απλό ακροατή;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ : Αυτό που λέει ο Μητρόπουλος, ότι «τίποτα δεν αγοράζεται με το ψέμα», είναι κάτι που με εκφράζει πάρα πολύ. Εγώ θάλεγα τίποτα δεν κερδίζεται με το ψέμα.
Λέει κάπου: «θα πρέπει με λύπη μου να παραδεχθώ ότι είναι αρκετά πιθανό να είναι κάποιος καλός μουσικός, κι ακόμα μεγάλος καλλιτέχνης, και όμως να έχει αποτύχει σαν άνθρωπος. Θα επιθυμούσα με όλη μου την καρδιά να μη συνέβαινε αυτό. Για πολύ καιρό δε μπορούσα να το παραδεχθώ αλλά δυστυχώς είναι γεγονός». Και με αυτό ταυτίζομαι. Δεν είναι κάτι που θα μπορούσα να προσπεράσω αδιάφορα. Για μένα επίσης, κάθε αξιόλογη δραστηριότητα πρέπει να έχει έναν ηθικό άξονα. Λέει : «Έχω πειστεί ότι η ίδια η ζωή είναι ένα αψεγάδιαστο έργο τέχνης». Και προσθέτει: «Η πλήρης πραγμάτωση του καλλιτεχνικού εγχειρήματος απαιτεί τον καλύτερο εαυτό». Αυτά είναι βασικές αρχές ζωής. Δεν είναι λόγια που τα προσπερνάει κανείς.
Αν το πιστέψεις αυτό, ξεκαθαρίζουν πολλά πράγματα στη ζωή σου και στον τρόπο που κάνεις την τέχνη σου. Ασκείς την τέχνη τελείως διαφορετικά. Γίνεσαι υπηρέτης του έργου, κι από εκεί αρχίζει η ασκητική ζωή για την οποία μιλάει ο Μητρόπουλος. Και μένα η ζωή μου είναι πολύ απλή. Δεν έχει βέβαια την ασκητικότητα του Μητρόπουλου που ζούσε μόνος του, μελετούσε συνέχεια, κλπ, γιατί εγώ έχω οικογένεια, έχω παιδιά, και είναι λίγο διαφορετικά. Αλλά τουλάχιστον αυτή του η στάση με καθοδηγεί. Καταλαβαίνετε τώρα για ποιο λόγο νοιώθω τόσο οικείος μ’ αυτόν τον άνθρωπο.

- Αυτό όσον αφορά στον άνθρωπο. Αλλά, όταν ο άνθρωπος ήταν ένας μεγάλος μαέστρος, εκεί πρέπει να εστιάζουμε την προσφορά του;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ : Ναι, δεν θάλεγα ότι ήταν μαέστρος περισσότερο από άνθρωπος. Γιατί ο ίδιος έβαζε τον πήχη του ανθρώπου πολύ ψηλά. Ο ίδιος είχε κέντρο ζωής την ανθρωπιά. Και δεν μιλάω μόνο για τις φιλανθρωπίες που έκανε, για τις υποτροφίες που έδινε σε ταλαντούχους ανθρώπους απ’ το μισθό του κλπ, αλλά μιλάω ως άνθρωπος που στεκόταν απέναντι στα προβλήματα των μουσικών, στα προβλήματα των σύγχρονων συνθετών της εποχής του, αυτών που γράφαν σύγχρονη μουσική, δύσκολη μουσική. Σε όλους αυτούς στάθηκε δίπλα, τους βοήθησε ακόμη κι αντιμετωπίζοντας γενικότερα ηθικά διλήμματα, που πολλές φορές είχαν ακόμη και πολιτικές συνέπειες. Μη ξεχνάμε ότι τον κάλεσαν πολλές φορές να πει την άποψή του, και μάλιστα σε μια εποχή μακαρθισμού, κι αυτός ρίσκαρε : είναι γνωστό ότι τον παρακολουθούσαν και του είχαν φάκελο , τον θεωρούσαν επικίνδυνο. Κάποια στιγμή είχε πει ότι ναι μεν στην Αμερική ισχύουν αυτά τα καλά, αλλά και στη Ρωσία επίσης υπάρχουν κάποια θετικά πράγματα. Καταλαβαίνετε τι σήμαινε αυτό, τι συνέπειες είχε για το κράτος αλλά και για τους χορηγούς της ορχήστρας του (Φιλαρμονική Νέας Υόρκης).
Μ’ αυτήν την έννοια λέω για τον Μητρόπουλο ότι είναι ίσως μοναδική περίπτωση σε σχέση με άλλους μαέστρους. Γι αυτό λέω ότι ο Μητρόπουλος δίνει στον άνθρωπο και τον καλλιτέχνη την ίδια αξία. Για πολλούς που δεν τον ξέρουν τόσο καλά, θεωρούν ότι ήταν ένας εξαιρετικός μαέστρος - και ήταν δεν χωράει αμφιβολία περί αυτού. Αλλά ήταν επίσης, και στον ίδιο βαθμό, ένας εξαιρετικός άνθρωπος.

- Καταλαβαίνω. Εν τούτοις, θέλω να επιμείνω σε ένα ερώτημα που νομίζω πως θα έχει ο ακροατής της μουσικής. Έχουν βγει αρκετοί διακεκριμένοι μαέστροι από τότε. Πέρα από το να ακούσει κανείς σήμερα Μητρόπουλο διότι είναι Έλληνας κι αυτός, τι έχει να πει ο Μητρόπουλος σε έναν οποιονδήποτε απλό ακροατή της μουσικής; Τί έχετε σεις ο ίδιος, ως μαέστρος, εισπράξει;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ : Οι ηχογραφήσεις του Μητρόπουλου είναι παλιές , είναι φτιαγμένες με παλιά τεχνική, έχουν κάποια προβλήματα σε ό,τι αφορά την κατασκευή τους, ανήκουν στις δεκαετίες του 50, του 40 και πάνω. Αν ακούσει κανείς με προσοχή ηχογραφήσεις παλιότερες -όχι μόνο του Μητρόπουλου, αλλά ακόμη και του Φουρτβαίγκλερ, και άλλων-, θα ακούσει λάθη, πολλά λάθη, γιατί την εποχή εκείνη γινόντουσαν διαφορετικά οι ηχογραφήσεις. Δεν πήγαινες μετά στο στούντιο να κάνεις παρεμβάσεις, να διορθώσεις με το κομπιούτερ.
Ας προσθέσω εδώ ότι το επίπεδο των ορχηστρών τώρα είναι σαφώς καλύτερο από παλιότερα. Το επίπεδο των μουσικών που παίζουν σε ορχήστρες ανά τον κόσμο έχει γίνει πολύ καλύτερο, λόγω των μουσικών ακαδημιών που τότε ήταν λίγες. Άλλωστε δεν ήταν πανεπιστημιακού επιπέδου όλες, ήταν οι περισσότερες είδος κονσερβατόριουμ, κι έτσι ο μουσικός της εποχής εκείνης ήταν καλός μεν τεχνικά αλλά δεν είχε ενδεχόμενα και την κουλτούρα που έχει τώρα όταν τελειώνει ένα Πανεπιστήμιο. Τώρα, όχι μόνο θα παίζει βιολί, αλλά θα ξέρει πολύ καλά και ιστορία μουσικής, μορφολογία, θεωρητικά, αρμονίες κλπ.
Με βάση αυτά τα γεγονότα, ότι δηλαδή αφ΄ ενός δεν ήταν τόσο προηγμένη η τεχνολογία της δισκογραφίας, και αφ ετέρου δεν υπήρχαν οι τόσο υψηλού επιπέδου καλοί μουσικοί – κυρίως ορχήστρας μιλάω, δεν μιλάω για σολίστ, διότι αν το θέσουμε αυτό πάμε σε άλλο κεφάλαιο −, εκείνο που εισπράττει κανείς ακούγοντας Μητρόπουλο, είναι μια φοβερή ενέργεια, μια φοβερή γνώση του υλικού και της φόρμας του έργου, όπως επίσης ένα πάθος. Τον χαρακτηρίζει πολύ έντονα το πάθος. Ακούγοντάς τον νιώθεις ότι έχει φοβερή ενέργεια, φοβερή γνώση του υλικού, καταλαβαίνεις ότι πίσω από την ερμηνεία κρύβεται απόλυτη γνώση της δομής, της κατασκευής του μουσικού κειμένου, και ότι ο μαέστρος έχει ένα φοβερό πάθος να στο μεταδώσει. Αυτό εισπράττει το κοινό.
Από εκεί και πέρα αν κάτσω να το δω τεχνικά θα βρω λάθη πολλά. Αλλά και επισημαίνοντας τα λάθη τον θαυμάζω πάρα πολύ. Ο απλός ακροατής ακούει το έργο καλύτερα, διότι δεν απασχολείται με το λάθος που ακούει ο ειδικός, αλλά ακούει το έργο σαν σύνολο. Και αυτό είναι το ουσιαστικό τελικά στην μουσική, να ακούς το όλον και όχι το επί μέρους.
Τώρα τι εισπράττεις σε σχέση με όλα αυτά που έκανε και τι αύρα έχει αφήσει πίσω του; Για μένα ο Μητρόπουλος (όπως και ο ίδιος ήθελε τελικά, νομίζω), κατάφερε να μην τον χαρακτηρίζουμε ποτέ μονόπλευρα. Πάντα για μας ο Μητρόπουλος νάναι ο καλλιτέχνης – άνθρωπος. Τουλάχιστον αυτό εγώ έχω εισπράξει.

- Ως συνθέτη πώς τον κρίνετε;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ : Τον θεωρώ έναν από τους πιο ταλαντούχους συνθέτες που πέρασαν από την Ελλάδα. Έναν εξαιρετικό συνθέτη. Και δεν του δόθηκε η ευκαιρία να προχωρήσει. Παρασύρθηκε ίσως από τα λόγια του Μπουζόνι. Επηρεάστηκε και σταμάτησε να γράφει. Πιστεύω ότι κακώς σταμάτησε. Ανεβάσαμε σύνθεσή του με την Ορχήστρα των Χρωμάτων στην Επίδαυρο το φετινό καλοκαίρι, τη μουσική που έγραψε για τον Ιππόλυτο. Είναι για μένα ένα από τα ωραιότερα έργα που υπάρχουν. Η Ορχήστρα των Χρωμάτων είχε παίξει καταπληκτικά. Το έργο του Μητρόπουλου ήταν μνημειώδες. Όπως επίσης το Κοντσέρτο γκρόσσο. Μ’ αρέσει πάρα πολύ. Είναι πάρα πολύ πρωτοποριακή μουσική για την εποχή του. Η ταφή, είναι επίσης συγκλονιστικό έργο. Η Ελληνική σονάτα: άλλο σπουδαίο έργο.
Αυτά είναι πράγματα τα οποία δεν τα ξέρει ο πολύς ο κόσμος και δεν έχουν διαδοθεί. Απλώς είναι δείγματα του τι θάκανε ο Μητρόπουλος αν δεν τον είχε απογοητεύσει ο Μπουζόνι. Και τον επηρέασε ίσως τόσο πολύ ο Μπουζόνι, ώστε να αφήσει παράμερα τη σύνθεση και να αφιερωθεί στη διεύθυνση ορχήστρας. Και είναι βέβαια μοναδικό αυτό, να κάνεις το κοντσέρτο του Προκόφιεφ με τον τρόπο του Μητρόπουλου, δηλαδή να παίζεις πιάνο και ταυτόχρονα να διευθύνεις την ορχήστρα.

- Πολλές φορές βλέπουμε και θαυμάζουμε τον Μητρόπουλο, διότι διηύθυνε χωρίς παρτιτούρα, από μνήμης. Αυτό είναι κάτι που επηρεάζει την αισθητική ερμηνεία ή είναι ένα τεχνικό γεγονός;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ : Όχι είναι ένα τεχνικό γεγονός. Βεβαίως είναι αξιοπρόσεκτο, γιατί λες πώς είναι δυνατόν. Διότι δεν έκανε μόνο τη συναυλία χωρίς παρτιτούρα, αλλά και τις πρόβες - και αυτό είναι το φοβερό. Από την εμπειρία μου ως μαέστρος, ξέρω ότι είναι πολύ ωραία η αίσθηση να μην έχεις τίποτα μπροστά σου, ούτε καν αναλόγιο, γιατί έτσι επικοινωνείς άνετα, νιώθεις σαν να μιλάς με τους μουσικούς. Δεν έχεις κάτι ενδιάμεσο να κοιτάς ή κάτι να τραβάει την προσοχή σου, κι έτσι τα χέρια σου έχουν μια πολλή πιο άμεση επαφή με την ορχήστρα.
Υπάρχει ένα ακόμα όφελος. Το ότι ο μουσικός εντυπωσιάζεται άμα ξέρεις πολύ καλά το έργο, σε τέτοιο βαθμό που να κάνεις και τις πρόβες απ΄ έξω. Κι αυτός ο εντυπωσιασμός, δημιουργεί αίσθημα εμπιστοσύνης και βοηθάει στην τελική απόδοση. Το κυριότερο όμως είναι η αμεσότητα.
Υπάρχουν βέβαια και ενστάσεις σε αυτό. Ο κίνδυνος, για παράδειγμα, να ξεχαστεί κάτι. Ο κίνδυνος να πάθεις ένα μπλακ άουτ. Θυμάμαι κάποιο Ρώσο μαέστρο που διηύθυνε από μνήμης σε απευθείας ραδιοφωνική μετάδοση που έπαθε μπλακ άουτ, κι από τότε δεν το ξανατόλμησε. Νομίζω λοιπόν ότι το πιο ασφαλές είναι να έχεις λοιπόν την παρτιτούρα μπροστά σου χωρίς να εξαρτιέσαι από αυτήν.
Ούτως ή άλλως αυτό δεν αποτελεί κριτήριο για το αν ήταν μεγάλος ο Μητρόπουλος. Ωστόσο, είναι σίγουρα εντυπωσιακό το ότι ήξερε από μνήμης δωδεκαφθογγικές όπερες μέχρι νότας.
Είχε όμως ο Μητρόπουλος από τη φύση του κάτι παραπάνω από όλους μας. Είχε εκπληκτικά φωτογραφική μνήμη. Δεν είναι τυχαίο το επίτευγμά του. Κανείς άλλος δεν το έχει κάνει στο βαθμό που το έκανε αυτός.

- Οι σχέσεις του με τους μουσικούς της ορχήστρας ήταν ασυνήθιστα φιλικές. Πως τις κρίνετε σήμερα, ως μαέστρος;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ : Του άρεσε να νιώθει κοντά στους μουσικούς, κι έτσι να διαφέρει από μαέστρους «αυταρχικούς»όπως π.χ. ο Τοσκανίνι. Ήθελε να είναι πιο άμεσος με την ορχήστρα, πιο «δημοκρατικός». Και αυτό είναι το ηθικό δίδαγμα: Ποτέ κανείς δεν έφθασε στα όρια της αξιοποίησης του μουσικού υλικού, εννοώ των μουσικών, όταν προσπάθησε να το κάνει με αυταρχισμό. Γιατί ο μουσικός, μέσα του, κάπου δεν θα θέλει να σου παίξει, επειδή δεν θα σε χωνεύει. Χωρίς να το θέλει, θα σου κάνει κάτι που δεν θάναι καλό. Φαντάσου τώρα στους εκατό μουσικούς: αν όλοι νιώθουν μέσα τους έστω λίγο αρνητικά, ποτέ δεν θα πάρεις το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ενώ όταν ο μουσικός σ’ αγαπάει, παίζει για σένα, πιστεύει στο ότι κάνετε κάτι όλοι μαζί, εκεί βγαίνει όλη η ενέργεια. Κι αυτό ήταν ένα από τα ατού του Μητρόπουλου. Το ότι έβγαζε όλη την ενέργεια από τους μουσικούς.

- Ας επανέλθουμε στο θέμα της εκπαίδευσης. Ο Μητρόπουλος ήθελε να εκπαιδεύσει;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ : Ρίσκαρε πολύ την εποχή εκείνη. Δεν πήγε π.χ. στο Βερολίνο να παίξει σύγχρονους, όπου υπήρχε ήδη μία σχολή και θα τον ακολουθούσαν κάποιοι. Πήγε στη Νέα Υόρκη, εκεί όπου ήταν πολύ άγονο το έδαφος για τη σύγχρονη μουσική. Δεν υπήρχαν δηλαδή άνθρωποι σε τέτοιο βαθμό καλλιεργημένοι μουσικά όπως την εποχή εκείνη στο Βερολίνο. . Ρίσκαρε και τα κατάφερε. Όχι μόνο εκπαίδευσε, αλλά τελικά επέβαλε. Το μεγαλύτερο από τα επιτεύγματα του Μητρόπουλου ήταν αυτό, το ότι μπόρεσε και επέβαλε τελικά τη δική του γραμμή, κι ας ήλθε σε κόντρα με τους κριτικούς και τους χορηγούς. Προσέξτε, η Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης δεν ήταν ένας χρηματοδοτούμενος φορέας από το κράτος. Είχε χορηγίες. Ιδιώτες που πλήρωναν. Σκέψου τώρα να πείσεις την εποχή εκείνη το χορηγό να πληρώσει για να παίξεις τέτοιου τύπου σύγχρονη μουσική και μάλιστα δωδεκάφθογγα πράγματα - δεν λέω μόνο για τον Μάλερ, αλλά και δωδεκάφθογγη μουσική, λ.χ. Σαίμπεργκ, Βέμπερν κ.α. Για να το κάνεις αυτό, και νάχεις από πίσω τους άλλους να πληρώνουν και να το αποδέχονται, παρά τις πιέσεις των κριτικών, παίρνεις φοβερό ρίσκο. Αλλά στο τέλος το επέβαλλε. Και τους έκανε να τον πιστέψουν και αυτοί.

- Πως κατόρθωσε, πιστεύετε, να κερδίσει;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ :Κέρδισε γιατί είχε αγαθές προθέσεις, γιατί δεν τόκανε για να υπηρετήσει τους φίλους του, ούτε για να προβληθεί ο ίδιος. Ήταν πολύ εύκολο να προβληθεί ο ίδιος, ανεβάζοντας μόνο κλασικά έργα, έργα γνωστά, που θα άρεσαν στο κοινό και θάκανε και τη φιγούρα του. Αλλά ρίσκαρε γιατί είχε αγαθό σκοπό. Διότι πίσω από όλα αυτά υπήρχε αγαθό υπόβαθρο, το οποίο καθόριζε τις πράξεις του. Γι’ αυτό λέω μαέστρος – άνθρωπος ήταν ένα πράγμα. Και επειδή ήταν τόσο καθαρό αυτό που έκανε, γι αυτό πέτυχε. Αν υπήρχε έστω μια δόση υστεροβουλίας, θάχανε το παιχνίδι. Αλλά επειδή ήταν τόσο καθαρός, αγνός, τόσο ηθικό στοιχείο, και ρίσκαρε, γι’ αυτό και κέρδισε.

- Είστε ένας μαέστρος που έχετε κατορθώσει να μεταδώσετε στο κοινό το μυστικό στοιχείο του συνθέτη – χαρακτηριστικές περιπτώσεις οι ερμηνείες σας του Μεσιάν και του Χρήστου. Τη νιώθετε αυτή τη δύναμη και στον Μητρόπουλο;

ΜΙΛΤΟΣ ΛΟΓΙΑΔΗΣ : Εννοείτε ως μυστικό, το εσώτερο στοιχείο. Λέει επ’ αυτού ο Χρήστου όταν ρώτησε κάποιος: «Μαέστρο εδώ να κάνουμε δίεση; τι να βάλω εδώ; » Εκείνος του απάντησε: «Να κοιτάς πίσω από τις νότες. Να κοιτάς το νόημα που κρύβουν. Μην στέκεσαι στις νοτίτσες.»
Δεν πρέπει λοιπόν να μένει κανείς μόνο στην επιφάνεια - όμως χρειάζεται πολλές φορές στην πρόβα, για να βγει πιο καθαρά κάτι, να ξεκαθαρίσεις κάποια σημεία. Βέβαια, και στη διαδικασία της πρόβας δεν επιτρέπεται να μένεις μόνο στην επιφάνεια. Κι εκεί πρέπει να κάνεις τους μουσικούς να καταλάβουν τι κρύβεται πίσω από «τις νοτίτσες».
Αλλά η συναυλία είναι μια τελετουργία, και εσύ είσαι ένας ιερέας αυτής της τελετουργίας. Το λέει και ο Μητρόπουλος αυτό. Και μ’ άρεσε πάρα πολύ, κι εκεί ταυτίστηκα. «Νοιώθω», λέει, «σαν ένα ιερέα που επιτελεί μια τελετουργία». Είμαι ένα μέσο, δηλαδή, μετουσίωσης της ενέργειας που υπάρχει μέσα σ’ αυτό το υλικό. Κι αυτό πιστεύω και εγώ σ’ ό,τι κάνω. Ο,τιδήποτε. Τόσο στα «απλά» τραγούδια του Χατζηδάκη όσο και στην Τουρανγκαλίλα του Μεσσιάν, θα σταθώ με τον ίδιο σεβασμό και αφοσίωση.
Παλιότερα όταν ήμουν νεότερος, όταν άρχισα να διευθύνω είχα αυτά τα «κολλήματα», την εμμονή στη λεπτομέρεια, οπότε έχανες το όλο, έχανες την ουσία πολλές φορές. Πολλές φορές μ’ έπιανε ένας πανικός, σκεπτόμενος θα παίξει καλά εκεί το κόρνο; Και σαν να ανταποκρινόταν στον πανικό, έπαιζε λάθος! Γιατί εγώ είχα τον πανικό και με κάποιο τρόπο του το μετέδιδα. Από τότε που έπαψα να το σκέπτομαι, αυτό δε συμβαίνει πια. Ή και να συμβεί δεν μ’ ενοχλεί πέρα από ένα βαθμό, γιατί έχει βγει τόσο ωραίο το συνολικό αποτέλεσμα που δε με πειράζει.
Αν προσέξετε πριν μπω στη σκηνή πάντα κάνω έτσι [σταυρωτά τα χέρια σε στάση προσευχής]. Δεν ξέρω γιατί. Δεν το κάνω σαν προσευχή. Προσευχή το χαρακτήρισε ένας μουσικός. Μου είπε: «είναι σαν να κάνεις την προσευχή σου». Εγώ απλά προσπαθώ να αυτοσυγκεντρωθώ, ενώνοντας τα χέρια μου. Σαν να ενώνεις τις ενέργειες, τις δυνάμεις. Προσπαθείς να «μαζέψεις» ό,τι έχει δουλευτεί στις πρόβες και να πεις πως «όλη μου η ζωή είναι αυτό το έργο». Αυτό το έργο, το συγκεκριμένο που θα πάω να εκτελέσω τώρα. Μετά, όταν τελειώσει η συναυλία, επιστρέφεις στη γυναίκα σου, στα παιδιά σου, στη ζωή σου. Εκείνη την ώρα όμως είναι μόνο αυτό. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου δηλαδή. Το μόνο που σκέπτομαι είναι πώς όλο μου το είναι θάναι μέσα σ’ αυτό το έργο. Ακούγεται υπερβολικό αλλά είναι έτσι. Είναι σαν να ξεζουμίζεσαι, σαν να σου βγαίνει όλη σου η ψυχή. Το βράδυ μετά από μια συναυλία δεν κοιμάμαι εύκολα, όχι λόγω ενέργειας ή υπερέντασης, αλλά γιατί νοιώθω μια γαλήνια έξαψη. Εν τέλει, αυτή είναι για μένα η ουσία της τέχνης μου, να γίνομαι ένα με τη μουσική που ερμηνεύω.

"Δημήτρης Μητρόπουλος" Κεντρική σελίδα